Η περιφέρεια Θεσσαλίας είναι από τις λίγες περιφέρειες στην χώρα που συγκροτεί μια αυτόνομη υδρολογική λεκάνη. Αυτό σημαίνει ότι ο υδρολογικός κύκλος είναι δεδομένος και ότι όλες οι εισροές, άρα και το διαθέσιμο νερό, αποτελούν απολύτως μετρήσιμα μεγέθη. Παρόλα αυτά το υδατικό ισοζύγιο σε επίπεδο περιφέρειας παραμένει σταθερά αρνητικό. Συγκεκριμένα εκτιμάται ότι οι ανάγκες της Θεσσαλίας σε νερό για κάθε χρήση είναι τουλάχιστο 1.836.000.000 κυβικά μέτρα, ενώ το σημερινό διαθέσιμο ανέρχεται περίπου σε 1.257.000.000 κυβικά μέτρα νερού και το έλλειμμα είναι περίπου 600.000.000 κυβικά μέτρα.
Επειδή η κατάσταση διαγράφεται ιδιαίτερα κρίσιμη, με ορατό πλέον τον κίνδυνο να βρεθούμε μπροστά σε εκρηκτικές και μη αναστρέψιμες εξελίξεις, προβάλλει επιτακτική η ανάγκη να ληφθούν έγκαιρα τα αναγκαία μέτρα, όπως συνέχιση και ολοκλήρωση των έργων για την μερική εκτροπή του άνω ρου του ποταμού Αχελώου. Πρόκειται για ένα περιβαλλοντικό, αναπτυξιακό και ενεργειακό έργο, το οποίο εντάσσεται σε ένα ευρύτερο σχεδιασμό του ΥΠΕΧΩΔΕ, που αφορά την ολοκληρωμένη και ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων της Θεσσαλίας. Το σχέδιο αυτό, εκτός της μεταφοράς Υδάτινων Πόρων από τον Αχελώο, περιλαμβάνει επίσης την επαναδημιουργία της Λίμνης Κάρλας, το Φράγμα του Σμόκοβου και τη Σήραγγα Λεονταρίου, αλλά και ένα πλήθος άλλων μικρότερης κλίμακας αρδευτικών έργων.
Το νερό του Αχελώου αναμένεται να έχει ευνοϊκή επίδραση στην αναβάθμιση του περιβάλλοντος, το οποίο δοκιμάζεται έντονα στη Θεσσαλία, αφού ο υπόγειος υδροφόρος ορίζοντας έχει κατέβει επικίνδυνα, τα επιφανειακά νερά μειώθηκαν πάρα πολύ και η περιοχή απειλείται με υφαλμύρωση και ερημοποίηση. Θα λύσει σοβαρά ζητήματα ύδρευσης των αστικών περιοχών. Ταυτόχρονα η άμεση εκτροπή του Αχελώου εξασφαλίζει επάρκεια νερών και δημιουργεί όρους και προϋποθέσεις για ανατροπή της φθίνουσας πορείας σε μια σειρά παραγωγικούς κλάδους, που συνδέονται με τον αγροτοβιομηχανικό τομέα, τροφοδοτώντας τη συνολική ανάπτυξη της περιοχής. Εξασφαλίζει, επιπλέον, ηλεκτρική ενέργεια με την κατασκευή ΥΗΣ, σε μια εποχή που η ενέργεια από υδρογονάνθρακες γίνεται όλο και πιο προβληματική.
Το 1996 η προηγούμενη κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ του κ. Σημίτη, αναγνωρίζοντας την αναγκαιότητα του έργου για την διάσωση της Θεσσαλίας, υπέγραψε το 1996 τις προγραμματικές συμβάσεις για την έναρξη των έργων της εκτροπής, που περιλαμβάνουν το φράγμα Συκιάς και τον ομώνυμος Υδροηλεκτρικό Σταθμό. Τη σήραγγα εκτροπής του ποταμού Αχελώου προς Θεσσαλία μήκους 17,5 χλμ. με υδροληψία στον Ταμιευτήρα Συκιάς. Τον υδροηλεκτρικός Σταθμός Πευκόφυτου στην έξοδο της Σήραγγας Εκτροπής και το Αναρυθμιστικό έργο Μαυροματίου. Οι προγραμματικες συμβάσεις προέβλεπαν την ολοκλήρωση του Φράγματος Συκιάς το 2000 και της σήραγγας εκτροπής το 2001, που όμως έμειναν κενές περιεχομένου.
Μετά από πολλά χρόνια αναβολών και παραλείψεων, δικαστικών εμπλοκών και κατασπατάλησης κοινοτικών πόρων, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας τον Ιούλιο του 2006 ψήφισε στην Ολομέλεια της Βουλής δύο τροπολογίες οι οποίες άνοιξαν το δρόμο για την ολοκλήρωση των έργων της εκτροπής του Αχελώου. Εξασφαλίζοντας την χρηματοδότηση του με εθνικούς πόρους, προχώρησε με γρήγορους ρυθμούς στην υλοποίηση των έργων εκτροπής, ξοδεύοντας για τον σκοπό αυτό περίπου 600 εκατ. €.
Ο κ. Πρωθυπουργός, σε προεκλογική του ομιλία στη Λάρισα, διαβεβαίωνε κατηγορηματικά, πως δεν θα επιτρέψει να γίνει Σαχάρα η Θεσσαλία. Αναφέρθηκε συγκεκριμένα στο έργο της εκτροπής, το οποίο όπως είπε «θα μεταφέρει τις αναγκαίες ποσότητες νερού από τον Αχελώο» στη Θεσσαλία και θα είναι ενταγμένο σ΄ ένα ολοκληρωμένο σύστημα έργων «για την παραγωγική ανασυγκρότηση του αγροτικού τομέα, την εξοικονόμηση νερού, την προστασία του περιβάλλοντος στη Θεσσαλία...». Ο νυν Υπουργός ΥΠΕΧΩΔΕ, κ. Δημήτριος Ρέππας, σε υπόμνημα που κατέθεσε στο ΣτΕ, με αφορμή την αίτηση αναστολής των εργασιών της εκτροπής από φορείς της Αιτωλοακαρνανίας και ΜΚΟ, έχει ήδη ταχθεί υπέρ του έργου, το οποίο προέβλεψε ότι μπορεί να ολοκληρωθεί σε τρία χρόνια, εάν δεν υπάρξει άλλη δικαστική εμπλοκή.
Αντιθέτως οι τελευταίες δηλώσεις της Υπουργού Περιβάλλοντος, κ. Τίνας Μπιρμπίλη, για την πορεία των έργων της μερικής εκτροπής του Αχελώου, έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τις έως τώρα κυβερνητικές εξαγγελίες. Η Υπουργός φάνηκε, πως κρύβεται πίσω από τις νομικές διαδικασίες στο ΣτΕ, αποφεύγοντας να πάρει σαφή θέση για την τύχη του έργου. Με τις κατά καιρούς δηλώσεις της παραπέμπει την συνέχιση των έργων ολοκλήρωσης στις καλένδες, και μόνο σε περίπτωση που εγκριθούν από τους νέους σχεδιασμούς του Υπουργείου για την διαχείριση των υδάτινων πόρων, που προβλέπεται να ολοκληρωθούν σε ένα χρόνο από τώρα.
Αναμφισβήτητα για τη λύση του προβλήματος των νερών στη Θεσσαλία χρειάζεται συνδυασμός παρεμβάσεων, που αφορούν και τον τρόπο αγροτικής παραγωγής (πότισμα) και έργα (ταμιευτήρες, μικρά φράγματα κλπ.). Όσο όμως αναγκαία είναι αυτά τα μέτρα, άλλο τόσο αναγκαίο είναι η εκτροπή του Αχελώου. Οι τελευταίες δηλώσεις της Υπουργού, πως η εκτροπή θα επανεξεταστεί και θα προχωρήσει μόνο αν προηγουμένως εξαντληθούν όλες οι εναλλακτικές για την κάλυψη των αναγκών της Θεσσαλίας από ίδιους υδατικούς πόρους, έρχονται να ανατρέψουν μια πολιτική τριών δεκαετιών υπέρ της αναγκαιότητας του έργου. Αποδεικνύουν την διάσταση απόψεων, που επικρατεί ανάμεσα στα μέλη της κυβέρνησης, και την έλλειψη ολοκληρωμένου σχεδιασμού. Σε κάθε περίπτωση όμως, και άσχετα με τις δικαστικές εξελίξεις , η κυβέρνηση θα πρέπει να καταλήξει, αν τελικά έχει την απαραίτητη πολιτική βούληση για να προχωρήσει στην ολοκλήρωση του έργου.
Κατόπιν τούτων,
Επερωτώνται οι Υπουργοί Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων,
1. Ποιες είναι οι πραγματικές προθέσεις της κυβέρνησης για την ολοκλήρωση του έργου;
2. Τι εννοεί με την δήλωση η Υπουργός Περιβάλλοντος ότι η εκτροπή θα επανεξεταστεί και θα προχωρήσει μόνο αν προηγουμένως εξαντληθούν όλες οι εναλλακτικές για την κάλυψη των αναγκών της Θεσσαλίας από ίδιους υδατικούς πόρους;
3. Τι θα γίνει με την συνέχιση των εργασιών υλοποίησης του έργου έως ότου περαιωθεί η εκδίκαση της υπόθεσης στο ΣτΕ και υπάρχει σαφές χρονοδιάγραμμα από το Υπουργείο Υποδομών;
4. Ποια τα σχέδια του Υπουργείου Περιβάλλοντος για την αντιμετώπιση των κινδύνων λειψυδρίας που αντιμετωπίζει η περιοχή της Θεσσαλίας και την ορθή διαχείριση των υδάτινων πόρων της;
Οι Επερωτώντες Βουλευτές:
Ζώης Χρήστος
Καντερές Νικόλαος
Καράογλου Θεόδωρος
Λέγκας Νικόλαος
Νάκος Αθανάσιος
Ταλιαδούρος Σπύρος
Τσιάρας Κωνσταντίνος
Τσουμάνη-Σπέντζα Ευγενία
Χαρακόπουλος Μάξιμος
Χατζηγάκης Σωτήρης
